In de Brusselse regio is lawaai een grote ergernis voor de bewoners. Autoverkeer, vliegtuigen, sirenes en bouwplaatsen zijn de belangrijkste bronnen, maar voor de bewoners van flatgebouwen is er ook het lawaai van aangrenzende appartementen en bijgebouwen, geproduceerd door de bezetting zelf (stem, voetstappen, muziek, huisdieren, enz. .) of gegenereerd door machines (wasmachine, televisie, ventilatie, lift, CV enz.).
De Covid-19-crisis heeft het fenomeen versterkt, waarbij opsluitingen en telewerken het gebruik van huisvesting hebben veranderd en de tijd die thuis wordt doorgebracht, hebben vergroot. Homegrade constateert dit regelmatig tijdens bezoeken aan huisvesting en ondersteuning van particulieren bij hun projecten om hun eigendom te verbeteren.
Een aanzienlijke impact op de gezondheid
De impact van geluid op de gezondheid is zo groot dat de Wereldgezondheidsorganisatie het als een groot milieurisico bestempelt. Het veroorzaakt slaapstoornissen, concentratieverlies, stress en zelfs ernstigere effecten op het lichaam, met negatieve gevolgen voor de familie en professionele omgeving en voor de relatie tussen buren.
Het ontwerp van het gebouw in vraag
In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is het aandeel huishoudens dat in appartementsgebouwen woont meer dan 70%, maar deze gebouwen (waarvan bijna twee derde dateren van vóór 1945) zijn lang niet allemaal zo ontworpen dat ze optimaal om kunnen gaan met geluid.
De redenen zijn talrijk:
- de late invoegetreding van een normatief kader voor de integratie van akoestiek in de bouw. De nationale norm NBN S01-400-1 “Akoestische criteria voor woongebouwen” dateert van 2008 en is van toepassing op projecten waarvoor een bouwvergunning vereist is. De eisen van de vorige normen waren onvoldoende.
- de wijziging van typologieën. De herenhuizen die te groot waren geworden voor de behoeften van een huishouden en tegenwoordig verdeeld in verschillende appartementen, waren niet ontworpen voor meerdere gezinnen. Vooral hun vloeren, die meestal van hout zijn, laten geluid door en veroorzaken soms ondraaglijke overlast.
- het slecht ontwerp van de gebouwen. Dit is het geval bij goedkope appartementsgebouwen uit de jaren 50, 60, 70, gebouwd vóór het bestaan van de eerste akoestische normen (1977)
- de werken aan het gebouw die de situatie mogelijks hebben verslechterd.; zoals de bekabeling van elektriciteit of het bekasten van leidingen in gemeenschappelijke muren, het toevoegen van een trap, een lift of apparatuur die trillingen genereert, enz.
- het gebrek aan aandacht voor akoestiek in het algemeen. Dit aspect wordt nog altijd vaak verwaarloosd, hetzij door gebrek aan kennis, hetzij om economische redenen. Het respecteren van hoge akoestische criteria is nochtans een waardevol argument bij verhuur en verkoop. Er rekening mee houden vanaf de ontwerpfase is gemakkelijker en ook voordeliger dan achteraf proberen de problemen op te lossen.
Welk werk voor welk type geluid?
Appartementsgebouwen kunnen last hebben van verschillende soorten geluid:
- contactgeluiden geproduceerd door een bron in direct contact met het gebouw, zoals voetstappen, bewegende stoelen, machinetrillingen (ventilatie, lift). Deze geluiden verspreiden zich door de hele structuur van het gebouw.
- omgevingsgeluiden geproduceerd door gesprekken, televisie, muziek, en waarvan de trillingen door de lucht en door lichte muren worden overgebracht.
- repercussiegeluiden (hal en gemeenschappelijke gangen).
Deze verschillende soorten overlasten worden afzonderlijk aangepakt. Voor contactgeluid wordt het stijve contact geëlimineerd door een flexibel materiaal tussen de bron van geluidsemissie en de constructie te plaatsen.
Buurtproblemen, hoe te reageren?
Geluidsproblemen zijn een van de belangrijkste bronnen van geschillen tussen buren en kunnen leiden voor de rechtbank eindigen. Geef in de eerste plaats prioriteit aan dialoog en bemiddeling.
Welk teksten kan men raadplegen?
- het huishoudelijk reglement van het gebouw of het RIO, waarin doorgaans bepalingen zijn opgenomen met betrekking tot de rust in het gebouw. Deze documenten zijn bedoeld voor alle bewoners en mede-eigenaars van het gebouw; de verhuurder is verplicht het onder de aandacht van hun huurder te brengen.
- het Besluit van de regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest dd. 21 november 2002 betreffende de bestrijding van buurtlawaai, dat drempels voor buurtgeluid vaststelt volgens uren en buurten.
- Het Burgerlijk Wetboek (voorheen artikel 544, nu geconsolideerd in artikel 3.101 van het nieuwe Burgerlijk Wetboek), dat bepaalt dat iedereen van zijn eigendom kan genieten zonder enige overlast te veroorzaken die verder gaat dan de normale overlast van de buurt.
- Wanneer de overlast 's nachts wordt opgelopen (tussen 22.00 uur en 07.00 uur), is er dan sprake van nachtelijk geluid en moet je de diensten van de lokale politie bellen.
Om een overleg te vergemakkelijken kan het nuttig zijn om een derde partij in te schakelen, zoals de syndicus, de gebouwbeheerder, de gemeentelijke diensten of Federale bemiddelingscommissie. Het beroep op de Vrederechter mag alleen als laatste redmiddel worden beschouwd, omdat het de betrekkingen tussen partijen aanzienlijk kan verslechteren.
Voor omgevingsgeluiden (bvb luchtvaarthinder) kan men trachten de geluidsenergie af te voeren door middel van een losse dubbelwand met absorberend materiaal.
Dit is het massa-veer-massa-effect, dat handige oplossingen biedt voor wanden en plafonds die twee woningen scheiden, maar ook voor leidingen en bepaalde technische installaties.
De effecten van repercussie worden behandeld door akoestische correctietechnieken dankzij de toevoeging van absorberende oppervlakken.
Kleine investeringen of grote werken?
Elk van deze principes kan op verschillende manieren worden toegepast.
Kleine investeringen kunnen soms een reële impact hebben, zoals het gebruik van glijders onder stoelen, het plaatsen van een kleed, het afdichten van deuren en ramen, of gewoon op pantoffels lopen, het geluid zachter zetten en de dienstregelingen respecteren, enz.
Het resultaat zal afhangen van de gevoeligheid van de eiser en de goodwill van de storende partij. Communicatie tussen bewoners is daarbij essentieel: door je buren bij je thuis uit te nodigen, kunnen ze zich beter een voorstelling maken van de overlast die ze veroorzaken.
Wanneer gedragsaanpassingen of kleine investeringen niet voldoende zijn, moet worden nagedacht over echte akoestische renovatiewerken.
Bespreek dit eerst onder mede-eigenaars en vraag dan aan de syndicus om daarover een agendapunt te voorzien op de agenda van de volgende algemene vergadering.
Afhankelijk van de behoeften kunnen we opzetten:
- akoestische dubbelwanden tussen twee appartementenwoningen.
- een zwevende vloer tegen contactgeluid. Het nadeel is de uitvoering over de vloer bij de buurman die de overlast veroorzaakt.
- een vals akoestisch plafond. Het is effectief tegen omgevingsgeluid, maar veel minder tegen contactgeluid.
- een gecombineerde oplossing die beide soorten overlasten oplost.
- een "doos in een doos" is interessant wanneer ingrijpen aan de bron, lees bij de buren, niet mogelijk zijn. Dit is soms noodzakelijk maar erg duur, omdat het van toepassing is op alle muren.
- tot slot het plaatsen van absorberende akoestische correctoren indien men de repercussie in een gemeenschappelijke hal of een trappenhuis wil dempen.
Meer info: Raadpleeg de Homegrade-brochure: https://homegrade.brussels/documentation/publications/
Met betrekking tot geluidsoverlast in verband met technische uitrusting of tertiaire activiteiten is het in het Brussels Gewest mogelijk om een klacht in te dienen op het regionale geluidportaal Ruisinfo.
De Cel Omgevingslawaai Brussel
De Cel Omgevingslawaai Brussel zal metingen ter plaatse uitvoeren op basis van de Brusselse regelgeving. Overschrijding van de toelaatbare drempels kan leiden tot een verplichting om de dader te begeleiden door een Geluidsbegeleider.
Opgemerkt moet worden dat bepaalde technische installaties onderworpen zijn aan een milieuvergunning die moet worden gerespecteerd.
Hulpmiddelen en remmingen
Het allereerste remming heeft te maken met de moeilijkheid om een buurman te dwingen om geluidsisolatiewerkzaamheden in zijn appartement uit te voeren.
Daarnaast zijn de kosten van de werkzaamheden vaak afschrikkend vanwege de hoge mate van zorgvuldigheid die bij de uitvoering noodzakelijk is, alsook de te verwachten meerprijs voor het herstel van de binnenafwerking na deze interventie.
Financiële steun wordt aangeboden door het Brussels Gewest, via de RENOLUTION-premies, maar de financiële investering blijft aanzienlijk hoog, en het belang van onberispelijk werk om het resultaat te bereiken, moet ook de aannemer motiveren om zijn werf grondig voor te bereiden en zich door gemotiveerde partners te omringen.
In akoestiek kan de kleinste fout fataal zijn voor een goed resultaat.
- De adviseurs van Homegrade informeren en begeleiden gratis particulieren en kleine VME’s door eventueel op locatie te komen om naar oplossingen te zoeken. Homegrade helpt ook met offertes te analyseren en met administratief bijstand voor het verkrijgen van premies.
- Het vinden van een competente aannemer in dit vakgebied is niet altijd gemakkelijk. Om hieraan te verhelpen is een proefproject gestart onder leiding van Construcity. De bedoeling is op bepaalde bouwplaatsen, aannemers op technisch vlak gratis op te leiden en te ondersteunen.
- Het inschakelen van een gespecialiseerd ontwerpbureau kan nodig zijn in geval van complexe situatie. Het werkterrein van de akoestiek omvat onder meer algemeen advies, in-situ metingen, het opstellen van technische voorschriften en werfopvolging.
Ten slotte kan het bijzonder vervelend zijn om binnen uw VME een technisch en complex onderwerp als akoestiek aan te pakken.
Neem daarom gerust contact op met Homegrade voor een correct standpunt.
Handige links
Brusselse verordening inzake buurtlawaai: environment.brussels
Informatieportaal geluidsoverlast en bemiddelingsdiensten: www.ruisinfo.brussels
Brusselse premies: www.renolution.brussels
Pilootproject : www.guidebatimentdurable.brussels
Brochure “Geluidsisolatie”: www.homegrade.brussels
INFO
Céline Baulier & Hélène Dubois
Homegrade
www.homegrade.brussels